"Nocne rozmowy o szachach z Mistrzem Świciem - cz. I - Juniorki, juniorzy"

        

Krzysztof Jopek: Jak się Panu podobał turniej pretendentów? Będąc w Szczyrku na Mistrzostwach Polski z juniorami, zapewne nie miał Pan zbyt wielu wolnych chwil, by zanurzyć się i rozsmakować w tym kapitalnym turnieju…

FM Waldemar Świć: Partie rozgrywane na MP juniorów są znacznie bardziej barwne i ekscytujące niż "dalekie" pojedynki na szachowym Olimpie, dlatego nie wnikałem w szczegóły tych zmagań. Jak to kiedyś powiedział na naradzie drużynowej Stanisław Gawlikowski, gdy ktoś z zespołu zaproponował wizję bardzo wysokiego miejsca "Polonii" - "Panowie nie patrzmy na piramidy".

K.J: Zanim opowie pan o swoich trenerskich spostrzeżeniach i opisze zawody od strony czysto szachowej, chciałbym na początku się dowiedzieć jak od strony organizacyjnej wyglądały te mistrzostwa. Czy zawodnikom oraz opiekunom Szczyrk będzie się dobrze kojarzył?

W.Ś: Myślę, że tak. Nie zawsze tak jest. Czasem jakiś element szwankuje: a to jedzenie, a to sala gry. Tym razem wszystko było na odpowiednim, wysokim poziomie.

K.J: Przyznam, że ten turniej nie stał w punkcie centralnym moich zainteresowań. Komentując Londyn, podglądałem oczywiście transmisje ze Szczyrku, jednak, by w pełni się dowiedzieć jaki był poziom tych zmagań, potrzebuję Pana oceny.

W.Ś: Ogólnie rzecz biorąc poziom był słaby. Zbyt wiele partii zostało rozstrzygniętych w sposób, który niekiedy zaskakiwał nawet samych grających. Masa podstawek, przedziwnych z punktu widzenia strategii decyzji. Niekiedy w wykonaniu utytułowanych zawodniczek i zawodników. Poziom MP jest z roku na rok coraz to niższy, a szczególnie niepokojący w tak wysokich grupach wiekowych.

K.J: Jakie zatem są przyczyny takiego stanu rzeczy? Gdy w moim notesie robię symulację wymiany kadry seniorów, wszystkiego już teraz jest "na styk". Przecież za pół dekady nie będzie komu w szachy grać w Rzeczypospolitej!

W.Ś: Przyczyny to dobre słowo bo często używa się pytania "kto winien". Ustalić winnego, ukarać i dalej do przodu. Tymczasem wiele jest przyczyn takiego stanu rzeczy i niekoniecznie należy przypisywać odpowiedzialność komuś personalnie. Najlepszym "chłopcem do bicia" jest oczywiście Młodzieżowa Akademia Szachowa oraz PZSzach w ogóle. Przemiany jakie zaszły w skali globalnej odbiły swe piętno także na szachach. Kult pieniądza i coraz to większe tempo życia, spowodowały inne nastawienie grających i rodziców do szachów. Aby zostać dobrym arcymistrzem, mogącym utrzymać się, bez większej zresztą gwarancji z szachów, potrzeba wielu lat intensywnej pracy i sporych nakładów pieniężnych. W tym szalonym biegu i wyliczaniu co się opłaca a co nie, ginie, zanika podstawowy czynnik jakim jest pasja.

Rodzice kalkulują, że najważniejsza jest szkoła, wykształcenie oby jak najwyższe i dobra praca. Młodzi ludzie widząc jak ogromną pracę należałoby wykonać, starają jakoś "ustawić" się do problemu i traktują szachy najczęściej jako przyjemny dodatek do życia codziennego. Nie chcę tu nikogo winić ani obrażać ale wśród obecnie grających młodych ludzi nie widzę zbyt wielu pasjonatów szachów. Jest wielu utalentowanych graczy, powiedzmy trochę spryciarzy, ale takich, którzy chcieliby studiować godzinami szachy dla samego ich poznania raczej nie widzę zbyt wielu. A to co najciekawsze w szachach opiera się przecież na pasji. Tam gdzie jej nie ma, może być niezły gracz ale gdy zbliży się matura, studia, szachy pójdą w kąt, zejdą na dalszy lub najdalszy plan.

K.J: Widzi Pan, ja dużo nad tym myślałem, rozmawiałem też z wieloma osobami i sprawy tak się mają, że dla rodziców najważniejsze jest możliwie największe bezpieczeństwo ich dzieci. Jedyne o czym marzą to upchnąć je jakoś w tym zepsutym społeczeństwie, by niczego im nie brakowało i żeby sobie tak powolutku więdły. Pan mówi o pasji, ale życie w pasji to często zaprzeczenie bezpieczeństwa. Trzeba się buntować, ryzykować, iść pod prąd - przecież tylko wtedy tak naprawdę życie ma jakiś sens. 

W.Ś: To co mówisz jest słuszne ale trzeba zrozumieć, że ludzie po swojemu oceniają swe szanse i tworzą perspektywę być może niekiedy śmieszną, ale dla nich realną.. Dlatego boją się ryzykować, ich droga jest w miarę pewna, jeśli coś  jest pewnego w tym ludzkim świecie. Zresztą kwestia ryzyka nie podlega naszemu wartościowaniu. To sprawa indywidualna. Możemy tylko pokazać mechanizm. Nie mamy prawa oceniać czy to jest właściwe czy nie. Bardzo łatwo jest ocenić, zalecić, ale to nie my ponosimy konsekwencje. Wracając do poprzedniego pytania z tej właśnie perspektywy widziałbym takie a nie inne postawy wobec szachów. To rodzi postawę z przeciętną motywacją, a trudno w takim przypadku osiągnąć jakieś znaczące rezultaty.

K.J: Zacytuję Panu Maćka Sroczyńskiego, który również szczegółowo zrelacjonował mistrzostwa w Szczyrku... (całość tutaj : http://szachmistrz.pl/refleksje-po-mistrzostwach-polski-16-18-w-szczyrku.html )

”Problem determinacji dotyczył nie tylko kaliskich szachistów. O ile w grupie do lat 10 dzieci przeżywają fascynacje szachami, niektóre mogłyby godzinami analizować partie, podpytywać trenera o wskazówki i wytyczne do partii. W grupach do lat 16-18 duża grupa  finalistów Mistrzostw Polski to przysłowiowi „turyści”. Liczący na przygotowany przez trenera wariant, żeby skasować punkt i po rundzie zapomnieć wszystko. Coś jak na studiach zasada "3 razy Z". Zakuć, zdać, zapomnieć. Jakie ambicje może mieć zawodnik, który na wziął ze sobą szachownicy i szachów na Finał Mistrzostw Polski? W kuluarach trenerskich, mnożyliśmy takie przypadki. Miłych, sympatycznych zawodników, ale przyjeżdżających na finały bez większych ambicji… Widziałem jednak zawodników, którzy na rundach byli mocno niewyspani. Zresztą w połowie turnieju sędzia główny mógł wyrzucić kilka zawodników, za niestosowne nocne zachowanie. Uważam, że liczba zawodników dopuszczona do zawodów powinna być jeszcze bardziej ograniczona i powinno startować faktycznie najlepszych 26-36 zawodników, którzy prezentują najwyższy poziom. Szachy to fantastyczne hobby, ale grając w Finałach Mistrzostw Polski zahaczamy już o sportowy wyczyn, mamy zobowiązania i wymaga to wówczas 100% zaangażowania…"

...Panie Waldemarze my rozmawiamy o Finałach Mistrzostw Polski, czy o „Wakacjach z szachami”??

W.Ś: No właśnie! Wygląda to jakoś nieciekawie. W mojej ekipie na sześć osób tylko ja miałem komplet szachów... Dziś jest dostęp praktycznie nieograniczony do wszelkiej niezbędnej wiedzy, tylko gdzie są odbiorcy? Mam wrażenie jakby był to raczej karnawał, a nie coś poważnego. Zima lub "lato z szachami", to powoli są bardzo adekwatne określenia na to co się dzieje. Gdy byłem praktykiem każda partia była przeanalizowana, zapisane wnioski, a teraz? Przecież bez krytycznego spojrzenia na swoją twórczość nie ma postępu. Byłem oszołomiony, gdy kilkanaście lat temu na jednym z łódzkich turniejów Mistrz Balcerowski zaproponował analizę swemu młodszemu partnerowi, a kolega owego powiedział do niego tak, że Mistrz nie usłyszał: "no to godzinę masz z głowy". A przecież od tamtego czasu raczej się nie poprawiło. W trakcie MP mieliśmy wspólnie z Jackiem Bielczykiem trzy spotkania z rodzicami i trenerami. Frekwencja nie była oszałamiająca, rzekłbym... A przecież zawsze się można czymś podzielić. W sumie obraz jest kolorowy ale nie wyraża zbyt głębokiej treści. Wszystko się zmienia, więc i szachy się zmieniły ale nie są to zmiany na lepsze. Przynajmniej tak ja to postrzegam. 

K.J: Jak dla mnie obraz jest taki, że 90 procent młodzieży grającej w Szczyrku dojdzie do kandydata, maksymalnie do mistrza i będzie raz na jakiś czas na "rapidy" jeździć, by zgarnąć 200 zł i pójść ze znajomymi na pizzę po turnieju. Czy są jednak jakieś pozytywne aspekty jeśli chodzi o naszych juniorów, czy wszystko do końca będzie już utrzymane w tonacji molowej w tej naszej rozmowie?

W.Ś Młodzi ludzie tworzą swój świat i jeśli są w nim szczęśliwi to dobrze. Ja patrzę z perspektywy innej, tradycyjnej drogi szachowej. Tempo gry, wciąż przyspieszane, komputery, Internet  zmieniły naszą perspektywę i nie da się tego cofnąć czy zmienić. Jako trener i miłośnik szachów staram się zobaczyć w którym kierunku , dokąd to zmierza. Jeśli jest taka możliwość staram się wskazać na takie aspekty szachów, które są niezależne od wszelkich zmian.

K.J:  Jakie są w takim razie te niezmienne aspekty w szachach, do których fan szachów zawsze może się odwołać, pomimo ciągłych zmian w prawie każdej dziedzinie życia?

W.Ś: Przede wszystkim sytuacja podejmowania decyzji przy ograniczonej wiedzy. Przy całym ogromie wiedzy szczegółowej jaką możemy mieć o szachach wciąż stajemy wobec nowych problemów i jakoś musimy reagować. Pouczający jest także element walki. Nasze postawy wobec porażki. Wnioski jakie z tego wyciągamy mają kolosalne znaczenie dla naszego rozwoju wewnętrznego, że o samym szachowym nie wspomnę. Elementem bardzo ważnym jest możliwość tworzenia. Wszystko to oraz wiele jeszcze innych czynników może nas wzbogacić i dać impuls do pójścia naprzód. Analogie do życia codziennego zauważono już dawno i wielu, znacznie lepszych ode mnie specjalistów już o tym pisało. To się przecież nie zmienia, niezależnie od tempa życia i rozwoju techniki.

K.J: Powiem Panu coś optymistycznego na koniec - po Mistrzostwach Polski jadę na Ukrainę, do Lwowa. Zamierzam odwiedzić szkołę Wasilija Ivanczuka, planuję przeprowadzić wywiad z trenerami, liczę na ciekawy materiał. Może w perspektywie będzie szansa na nawiązanie współpracy? Zawsze uważałem wschód za dobry kierunek nabywania doświadczeń...

W. Ś: Rozumiem, że zarówno z punktu widzenia szachów ale i nie tylko. Ja także mam takie spojrzenie. Wystarczy spojrzeć na moją bibliotekę szachową pełną rosyjskojęzycznych książek. Znakomita ich większość pochodzi jeszcze z czasów, gdy byłem adeptem sztuki szachowej i praktykiem.

 

K.J: Panie Waldemarze prawie trzecia w nocy! Trzeba chyba powoli kończyć tą ciekawą rozmowę, świt nas niedługo zastanie ;).

 W. Ś: Tak to bywa z takimi rozmowami...