"Spis lektur obowiązkowych z szachowej klasyki cz.III"

W poprzednich artykułach tego cyklu zajmowałem się klasyką szachową w wydaniu dawnych mistrzów, których książki oraz zawarte w nich  analizy dotyczyły bez mała każdej rozegranej partii. Faktem jest, że dawno temu, szachy nie rozwijały się tak szybko jak obecnie: w roku kalendarzowym grane było maksymalnie kilkanaście turniejów o randze znaczącej, a dla poszczególnych graczy nie przedstawiało specjalnego problemu "ogarnięcie" wszystkich nowinek w debiutach. Postęp związany z natłokiem informacji w szachach sprzed stu lat, a współczesnością można przedstawić najlepiej, używając porównania konnej dorożki do superszybkiego francuskiego TGV . Nowoczesne podejście do nauki szachów największy nacisk kładzie na dwa elementy: debiut oraz taktykę. W XXIw. nie ma praktycznie żadnych możliwości osiągnięcia sukcesu w szachach bez dogłębnej znajomości debiutów. Opracowanie repertuaru debiutowego domkniętego, "ognioodpornego", a przede wszystkim dostosowanego do predyspozycji szachisty, to "wyczyn sportowy", który może zająć nawet kilka lat. Jeśli chodzi o taktykę, to jest to bez wątpienia ulubiony dział dla młodych adeptów szachów i zwykle nie trzeba ich namawiać do rozwiązywania kombinacji. Strategia przychodzi znacznie poźniej. Juniorzy zaczynają zajmować się strategią w momencie, gdy uświadamiają sobie, że na samej taktyce nie są już w stanie wygrywać swoich partii. Praktyka pokazuje jednak, że najszybszy progres wyników można osiągnąć poprzez naukę taktyki. Doskonałą książką, wprowadzającą w świat kombinacji jest pozycja Martina Weteschnika "Tajemnice taktyki szachowej".

 Książka przedstawia w poglądowy sposób, graficznie, większość motywów taktycznych. Interesujące jest to, że diagramy w tej książce są tak duże, że nie ma większego problemu w analizowaniu pozycji bez udziału szachownicy. Każdy rozdział poświęcony danemu motywowi taktycznemu zakończony jest ćwiczeniami do rozwiązania. Inną pozycją, pozwalającą  znacząco podnieść poziom kombinacyjnego "widzenia" jest książka A.Rajeckiego i M.Czetwierika "Aleksander Alechin".

Książka jest napisana w ciekawy sposób. Nie dość, że uczymy się sztuki "kombinowania" od chyba nawiększego "taktyka" w historii, to możemy w razie kłopotów ze znalezieniem właściwej kontynuacji posłuchać "podpowiedzi" samego Alechina, który naprowadza nas na motyw występujący w danej pozycji. Książka jest ułożona od pozycji elementarnych do takich, które mogą sprawić kłopot niejednemu mistrzowi.

Ciekawą pozycją pozwalającą lepiej zrozumieć taktykę jest książka Jerzego Konikowskiego:"Szybkie zwycięstwa". Książki szkoleniowe Jerzego Konikowskiego należą do najlepszych w swoim gatunku i dzięki nim każdy zawodnik może bez trudu określić swój poziom wyszkolenia w poszczególnych aspektach gry. "Szybkie zwycięstwa" to zbiór 204 miniatur, które zakończyły się wspaniałymi kombinacjami. To książka test. Kombinacje rozwiązujemy na czas i przyznajemy sobie za nie punkty według określonego klucza. Dzięki tej pozycji możemy zorientować się na jakim poziomie jest nasz zmysł kombinacyjny.

Warto zwrócić uwagę także na programy szachowe oraz serwery, służące nauce taktyki. Taką swoistą komputerową klasyką szachową jest program do szkolenia zmysłu kombinacyjnego CT- ART 3.0 oraz jego nowsza wersja 4.0. Starsza wersja zawiera ponad 1200 kombinacji do rozwiązania z każdego możliwego motywu taktycznego, nowsza jeszcze więcej. Uczciwe rozwiązanie kombinacji zawartych w tym, klasycznym już programie, da nam głębokie pojęcie czym jest taktyka w szachach. Proponuję rozwiązywać  kombinacje nie na ekranie komputera, a na zwyczajnej szachownicy. Warunki do pracy nad szachami powinny być jak najbardziej zbliżone do tych, które występują podczas turniejów. Ciekawymi serwerami do nauki taktyki są: "Chess Tempo" oraz 'Chess Tactic Server". Na obu serwerach kombinacje rozwiązuje się na czas. Graficznie znacznie lepiej wygląda serwer "Chess Tempo", który jest poza tym łatwiejszy w obsłudze.

Rozwiązywanie zadań z taktyki może być doskonałym sposobem odciągnięcia juniorów w klubach od grania partii błyskawicznych. Wiadomo nie od dziś, że młodzi ludzie przepadają za rywalizacją i to jest, między innymi, przyczyną ich częstego mierzenia się ze sobą w popularnych "blitzach". Dobrym sposobem na urozmajenie zajęć jest organizowanie konkursów rozwiązywania kombinacji. Dla pierwszych trzech juniorów, którzy prawidłowo rozwiążą kombinację przyznajemy punkty oraz robimy tabelę. Jak widać element rywalizacji pozostaje a znikają niekorzystne blitze. Taka forma zajęć w sekcjach szachowych jest dobrą alternatywą dla gry w "wybijankę" i pozwala na stopniowe przestawienie powierzchownego myślenia juniora, na myślenie szachowe o wiele bardziej pogłębione.