"Ostatnie lata i zagadkowa śmierć Aleksandra Alechina"

O czwartym mistrzu świata w szachach pisze się wiele. Jego ciekawe, barwne życie jak i sama gra może łatwo stać się tematem rozmów, które prosto zacząć, ale o wiele trudniej skończyć. Ostatnie siedem lat życia Alechina jest również interesujące z wielu względów. Jednym z nich jest niejednoznaczny stosunek mistrza wobec nazistowskich Niemiec. Sartre w swoich opowiadaniach, a w pismach filozoficznych par exellence pisze o tym, jak nie mając zakotwiczenia, jakiegokolwiek punktu oparcia w rzeczywistości człowiek jest "skazany" na wybór. Kolaborowanie Alechina z hitlerowcami, antysemickie artykuły pisane na zamówienie, wreszcie sama gra pod auspicjami nazistów, każe oceniać, że egzamin z prawidłowych moralnie wyborów Wielki Mistrz Kombinacji niestety oblał. Jego czyny zaprowadziły go w konsekwencji do tego, że w czasie wojny szachowy świat poddał go niebywałemu ostracyzmowi: nie zapraszano go na turnieje, a te w których występował były przez resztę arcymistrzów bojkotowane. Mówi się, że Alechin ulegając Niemcom był powodowany obawami o żonę Grace Wishart, która znalazła się w rękach hitlerowców gdy Paryż skapitulował. Jak widać nie jest prosto wydać osąd o czyimś postępowaniu zwłaszcza w tak trudnych czasach jak wojna i nie chodzi tu o żaden relatywizm. Różne dramaty siedzą w głowach ludzi mijanych na ulicy, jakby powiedział Miłosz. Tak łatwo wydać osąd nie znając wszystkich faktów. Świat szachowy jednak osądził Alechina, który niezrozumiany i w zupełnej samotności dokonał żywota w podrzędnym hoteliku "Park" w małej portugalskiej mieścinie Estoril. Nie zdążył już otrzymać telegramu od FIDE o terminie jego obrony tytułu mistrza świata z Michaiłem Botwinnikiem. Sama śmierć czwartego mistrza świata była zagadkowa, gdyż jest kilka wersji dotyczących jego zgonu i trudno określić, która jest prawdziwa. Poniżej unikalna fotografia Aleksandra Alechina wykonana tuż po jego śmierci.

Na stole po prawej gotowa do gry szachownica, stół zastawiony do posiłku oraz książka otwarta na stronie z cytatem: "Taki jest los wszystkich, którzy żyją na wygnaniu". Oficjalna wersja jest taka, że Alechina w takiej pozycji zastano w jego pokoju hotelowym. Samą przyczyną śmierci było prawdopodobnie zadławienie kawałkiem mięsa. Druga wersja wskazuje na to, że Alechina znaleziono przed restauracją, przeniesiono potem do jego pokoju i wtedy zrobiono zdjęcie. Było to 24.03.1946r. Umarł jako niepokonany mistrz świata. W 10 lat po  śmierci jego prochy przeniesiono na paryski Cimetiere du Montparnasse.

Alechin przesłonił sobą całą pierwszą połowę dwudziestego wieku, jeśli chodzi o Grę Królewską. O ileż szachy byłyby biedniejsze, gdyby nie ta ciekawa, bardzo barwna, a jednocześnie skomplikowana i moralnie niejednoznaczna postać.